O braku woli wdrożenia dyrektywy 2009/28/WE o promocji odnawialnych źródeł energii i spychaniu na boczny tor prac nad ustawą o OZE

Minęło już dwa lata i tydzień od wymaganego prawem UE wdrożenia dyrektywą 2009/28/WE o promocji odnawialnych źródeł energii  (OZE).   Nic nie wskazuje na to, że po opracowaniu w Ministerstwie Gospodarki (MG) projektu ustawy o OZE, która ma wdrożyć dyrektywę i po skierowaniu projektu regulacji  na komitet Rady Ministrów  (RM), sprawy posuwają się  szybko do przodu,  ani nawet że idą w dobrym kierunku. Nie widać też woli politycznej aby  sytuację zmienić.

26-go listopada w Sejmie  miało miejsce wysłuchanie poselskie w sprawie wdrożenia dyrektywy o promocji OZE w Polsce. Znamienne było to, że spośród parlamentarzystów  na sali, za wyjątkiem posła Kalisza z SLD,  byli w zasadzie tylko członkowie Klubu Poselskiego Ruchu Palikota (RP). Mała zatem część parlamentarzystów jest  tematem zainteresowana i pewnie jeszcze mniejsza część jest tym autentycznie zatroskana.  Tematyka  i samo wydarzenie nie odbiły się większym echem  w mediach. Wsparcie dla szybkiego wdrożenia projektu ustawy o OZE nie było  też duże. Najbardziej jednoznacznie zostało wyartykułowane niezawodnie  przez prof. Macieja Nowickiego, Krajową Izbę Elektroniki i Telekomunikacji KIGEiT (warto aby środowiska OZE zwróciły większa uwagę na ten fakt) oraz Związek Pracodawców Forum Energetyki Odnawianej ZP FEO  (tu nie ma zaskoczenia).

Nie jest tajemnicą, że generalnie zgadzam się z wieloma elementami  aktualnej wersji projektu ustawy o OZE przygotowanej w Ministerstwie Gospodarki. Za najbardziej cenne uważam, to, że projekt  obniża koszy wsparcia OZE i jednoczenie wprowadza mikroźródła i energetykę prosumencką i próbuje skończyć z najwierniejszą korupcjogenną patologią w energetyce odnawialnej jaką jest współspalanie - rys. ponizej pokazuje że proponowany w regulacji system wsparcia jest zbilansowany i daje szanse na zrównoważony rozwój OZE.

Jestem świadom niedociągnięć, ale uważam, że  jako całość, jest to obecnie  najlepsza, kompleksowa (choć  za wąsko ujmuje kwestię zielonego ciepła) propozycja wdrożenia w Polsce  dyrektywy 2009/28/WE. Uważam też, że już dawno powinna być wyłączona z tzw. trójpaku energetycznego”, gdzie chodzi też o nowelizację Prawa energetycznego  i Prawa gazowego. Gdzie „pod dywanem” buldogi korporacyjne walczą o swoje interesy, nie oszczędzając przy tym obywatelsko pomyślanego projektu ustawy o OZE.   Prace nad ustawą o OZE zamiast przyspieszać – zwalniają. Obawiam się też, że obecny wzbierający na sile  lobbing bardziej wpływowych i bogatszych grup interesu (oddziaływających, poza świadomością i kontrolą społeczną -  metodą „korytarzową”  bezpośrednio na ministerstwa i posłów) bardziej popsuje niż poprawi projekt regulacji i bardziej go zablokuje niż popchnie do przodu. Za potwierdzeniem tej tezy posłużyć mogą stanowiska niektórych ministerstw zgłoszonych już na pierwszym etapie prac RM  nad projektem ustawy o OZE – na Komitecie ds. Europejskich RM.

Za wysoce niemerytorycznie, wręcz skandaliczne uważam uwagi do projektu ustawy zgłoszone przez Ministerstwo Skarbu Państwa  (MSP). MSP pisze cynicznie, że są to uwagi o charakterze „europejskim” , że bez współspalnia Polska nie osiąganie 15% udziału OZE jako krajowego celu dyrektywy 2009/28/WE, podczas gdy jest dokładnie odwrotnie – utrzymani współspalania blokuje inwestycje w OZE i oddala nas każdego dnia od celu. Wszystkie z 47 instalacji elektorownianego złomu, które obecnie uprawiają współspalanie wyniszczające stare kotły i które w większości nie spełniają wymogów ekologicznych, wypadną w ciągu kilku lat z eksploatacji zostawiając dziurę, którą coraz trudniej  będzie zasypać (brak czasu i zmarnowane środki na wsparcie współspalania). 
 Wielkim rozczarowaniem jest stanowisko  Ministerstwa Finansów (MF), zwłaszcza, że od strony ekonomicznej projekt ustawy ma dobrą OSR, znacznie lepsza niż szereg propozycji zgłaszanych przez MF.  Zamiast zobaczyć w ustawie o OZE szanse na inwestycje prywatne, w tym obywateli- prosumentów  (wtedy gdy spadają publiczne i gdy grozi widmo kryzysu)  i zamiast stać za budową rynku  zielonej energii ( a nie niszczącego gospodarkę monopolu), MF jest przeciwne np. instalacji inteligentnych liczników (aby prosument miał wiedzę i mógł racjonalizować swoje działania a operator działać w sposób planowy) oraz opowiada się za wyeliminowaniem wsparcia mikroinstalacji zaproponowanych przez MG  systemem stałych taryf typu  FiT (choć bez tego skarb państwa będzie musiał dopłacać do odbiorców wrażliwych i spółki dystrybucyjne ponosić  nakłady na rozwój sieci pod większe źródła  i na balansowanie mocy). To właśnie bez mikroinstalacji OZE trudno wyobrazić sobie wdrożenie dyrektywy 2009/28/WE i sensowną modernizację i unowocześnienie sektora energetycznego. MF powinno na tym zależeć, tak samo jak MPiPS na miejscach pracy a MG na zielonej gospodarce i eksporcie.  Stanowiska MSP i MF, nie tylko że są nieracjonalne i motywowane bieżącymi interesami korporacji. Odbiegają zdecydowanie od  oczekiwań społecznych  w sprawach związanych z rozwojem energetyki. W swojej większości Polacy  świadomie lub choćby intuicyjnie popierają bowiem OZE – tego dowodzą wszelkie badania opinii publicznej, a rząd działa tak jakby nie baczył ani na interes społeczny ani racjonalizm gospodarczy, a niezrozumiałą obstrukcją wobec projektu ustawy o OZE i niefrasobliwością wobec dyrektywy 2009/28/WE tworzy olbrzymi problem dla swojego następcy.

Niestety Sejm RP nie mobilizuje rządu do racjonalnego, zdecydowanego i szybkiego działania. Wprowadza jeszcze większe zmieszanie i niejednoznaczność. Grupa posłów koalicji zgłosiła projekt tzw. „małego trójpaku” , który ma „technicznie”  wdrożyć dyrektywy „ gazową” i elektryczną” i właśnie przy okazji tę o promocji OZE.  „Techniczne” wdrożenie dyrektywy 2009/28/WE o promocji OZE oznacza wdrożenie formalne (bez systemu wsparcia)  poprzez nowelizację Prawa energetycznego (Pe). W uzasadnieniu do swojej inicjatywy wnioskodawcy piszą: Komisja Europejska (KE)wszczęła wobec Rzeczypospolitej Polskiej dwa postępowania formalne w sprawie braku [wdrożenia] Dyrektywy 2009/72/WE [„elektrycznej”] oraz Dyrektywy 2009/73/WE [„gazowej”], (…) w związku z powyższym wydaje się zasadne szybkie procedowanie nad projektem ustawy [nowelizacji Pe] w celu uniknięcia negatywnych konsekwencji finansowych. Stwierdzenie to jest prawdziwe i opóźnienie naganne, ale nie ma jeszcze postępowania wobec braku wdrożenia dyrektywy 2009/28/WE, a skala negatywnych konsekwencji ze strony UE jest nieporównywalnie mniejsza niż  konsekwencje jakie  spowoduje pozostawienie w Pe niezmienionego systemu wsparcia OZE (o czym dalej).  KE zaproponowała (domagać się może w Europejskim Trybunale Stanu ETS) kary w wysokości 88 919 EUR (364 tys. zł] dziennie licząc dopiero od ogłoszenia wyroku przez ETS w przypadku dyrektywy gazowej i 84500 EUR/dzień (346 tys. zł/dzień) w przypadku dyrektywy elektrycznej. Tymczasem system nadmiarowego i zbędnego, a nawet szkodliwego dla bilansu handlowego (import biomasy) i środowiska (podwyższona emisyjność jednostkowa) wsparcia dla współspalania już obecnie kosztuje ponad 1,5 mld zł rocznie (4 110 tys. zł/dzień), czyli o co najmniej rząd wielkości więcej niż hipotetyczna, wyznaczona w stosunku do ww. dyrektyw  kara ze ew. niewdrożenie dyrektywy dot. OZE.  Ilustruje to poniższa tabela. Samo współspalanie kosztuje nas (więcej na stronie IEO  oraz na blogu odnawialnym ) ponad 4 mln zł dziennie, tj. 10-krotnie więcej niż jakakolwiek kara ze strony UE za niewdrożenie jakiekolwiek dyrektywy energetycznej.

Powyższy rachunek nie obejmuje niczym nie uzasadnionych kosztów wsparcia zamortyzowanych dużych elektrowni wodnych (roczny koszt tego wsparcia  jest rzędu  0,5 mld zł). Inicjatywa jest z pewnością na rękę koncernom energetycznym, bo odwraca uwagę od procedowania ustawy o OZE, a w sytuacji gdy „mały trójpak” zostałby uchwalony, nie będzie już argumentu „europejskiego” aby uchwalić ustawę o OZE, która racjonalizuje koszty wsparcia. Uchwalenie  małego trójpaku spowoduje, że pojawi się wiele „polskich” argumentów aby zaniechać prace nad ustawą o OZE. Trafi do kosza, a system wsparcia nie ulegnie zmianie (obciążając coraz bardziej konsumentów, bez szans na spadek kosztów w przyszłości), eliminując z rynku resztę niezależnych producentów energii i blokując skutecznie rozwój energetyki prosumenckiej.  Okazuje się że za takim bardzo prawdopodobnym rozwojem sytuacji  głosowało wczoraj  259 posłów odrzucając wniosek Ruchu Palikota o odrzucenie „małego trójpaku” i skierowując go do dalszych prac sejmowych. 

Czy w kryzysie, wtedy gdy coraz większa rzesza konsumentów energii staje się „odbiorcami wrażliwymi”  wymagającymi dopłat i taryf socjalnych takie zachowanie Rządu i Sejmu można uznać za racjonalne gospodarczo i społecznie pożądane?  Czy wprowadzenie niemożliwego do oceny ryzyka na rynku OZE i bałaganu legislacyjnego który wymiata kapitał z krajowej zielonej energetyki może być dobrą odpowiedzią na spadek inwestycji i kryzys?   Czy rosnące bezrobocie, zwłaszcza w województwach nieuprzemysłowionych o największych odnawialnych zasobach OZE ,ma być wrzucone w koszty wsparcia socjalnego, które rozsadza budżet państwa?  Czy w końcu polskim problemom na polu narastających kosztów w energetyce i braku impulsów do zmiany winna jest UE i dyrektywa o OZE czy sami sobie  wbrew UE  gotujmy gorszy los?

Trudno znaleźć racjonalne wytłumaczenie zarówno działań (tych destrukcyjnych, blokujących  i kontr-produktywnych)  jak i bierności w sprawach prorozwojowych i obywatelskich. Trudno usprawiedliwić utrzymywanie zabójczego dla krajowej energetyki status quo.  Czy obywatele i tak potrzebne firmy zielonej gospodarki mają  być manipulowani i karani przez własne państwo i jego przedstawicieli reprezentujących destrukcyjny sojusz administracji i korporacji?